Nie jesteśmy samotni w naszych ciałach – mniej więcej 100 bilionów bakterii towarzyszy nam w podróży przez życie. Całość tych mikroorganizmów nazywamy mikrobiomem człowieka. Największa jego część znajduje się w jelitach i znana jest jako flora jelitowa. Ale nie tylko przewód pokarmowy – jama ustna, skóra, skóra głowy i pochwa także zawierają bogatą kolekcję bakterii.
Probioterapia wychodzi z założenia, że mikrobiom jest centralnym elementem, a organizm człowieka traktowany jest jako holobiont – złożony organizm, będący współistnieniem komórek eukariotycznych i mikroorganizmów. Wszystkie te organizmy ściśle ze sobą współpracują, wzajemnie się wspierając. Choć większość badań skupia się na układzie pokarmowym, nie wolno zapominać o mikrobiomie obecnym w innych miejscach – na skórze, w pochwie i jamie ustnej. Swoją drogą, wiedzieliście, że skład mikrobiomu różni się znacznie w zależności od lokalizacji?
Do niedawna mikrobiom człowieka był obszarem stosunkowo mało zbadanym. Wpływ mikrobiomu na rozwój, fizjologię, odporność i metabolizm człowieka był praktycznie nieznany. W 2008 roku amerykański Narodowy Instytut Zdrowia (NIH) zainicjował projekt Human Microbiome Project (HMP), którego celem jest identyfikacja mikroorganizmów bytujących w ludzkim ciele oraz analiza ich wpływu na zdrowie i choroby.
Badania wykazały, że mikrobiom zaczyna rozwijać się jeszcze przed narodzinami – niewielkie ilości bakterii obecne są w macicy, łożysku i płynie owodniowym. Choć płód ma kontakt z bakteriami już w życiu płodowym, to najważniejsze bakterie kolonizujące trafiają do niego podczas porodu drogami natury – przez kanał rodny matki. Te bakterie są kluczowe dla rozwoju silnego mikrobiomu i sprawnego układu odpornościowego.
Ludzkie komórki stanowią zaledwie 43% ogólnej liczby komórek w ciele – pozostałe 57% to bakterie, grzyby i jednokomórkowe eukarionty bytujące w naszych jelitach, jamie ustnej, na skórze oraz w żeńskim układzie rozrodczym. Łącznie mamy więc ponad 1,5 biliona bakterii!
Skład mikrobiomu jest silnie zróżnicowany w zależności od lokalizacji w ciele. W przewodzie pokarmowym można znaleźć ok. 400 gatunków bakterii, podczas gdy w pochwie występuje ich „zaledwie” około 300. Na różnorodność mikrobiomu wpływa wiele czynników – środowisko życia, dieta, a także genetyka. Inny mikrobiom będzie miał mieszkaniec pustyni, a inny osoba mieszkająca nad morzem. Co ciekawe, mikrobiom jest podobny u osób spokrewnionych lub mieszkających razem.
Proporcje i rodzaje bakterii różnią się u każdego człowieka – mikrobiom jest tak indywidualny jak linie papilarne.
Zainteresowanie mikrobiomem – a zwłaszcza probiotykami – rośnie w lawinowym tempie. Dzieje się tak dzięki coraz liczniejszym badaniom naukowym i rosnącemu zainteresowaniu opinii publicznej. Rynek farmabiotyków i probiotyków rozwija się dynamicznie, zwłaszcza w zakresie produktów wspierających układ pokarmowy i dobre trawienie. Jednocześnie rośnie popyt na bezpieczne produkty OTC (dostępne bez recepty), co przekłada się na większe inwestycje w firmy zajmujące się badaniami genomicznymi.
Ciekawe źródło naukowe:
Mitchell CM, Haick A, Nkwopara E, et al. Colonization of the upper genital tract by vaginal bacterial species in nonpregnant women. Am J Obstet Gynecol. 2015 May;212(5):611.e1-9. doi:10.1016/j.ajog.2014.11.043. Epub 2014 Dec 16. PubMed PMID: 25524398; PubMed
Central PMCID: PMC4754962.
